Mistrzowie są skryci

Eryk Maler
Nie mówi się nic, jeśli nie chce się niczego powiedzieć i tu tkwi sedno sprawy.

Mistrzowie są skryci, dlatego z powodu gadulstwa podejrzewa się mnie czasem o brak mistrzostwa, które skądinąd wiele razy udowodniłem. Nie usłyszymy wiele od osób robiących dziś najlepsze obrazy, czy to będzie flamenco, olej i akryl, czy olej, a pędzle z wody, jeszcze subtelniejszy w wyrazie. Mistrza czyni trening, dlatego środki wyrazu wybiera sobie mistrz sam i to zależnie od okresu w jego twórczości. Mistrz musi też złamać zasady, inaczej nie wyróżni się w tłumie kolegów. Mamy obecnie około 18 tysięcy nowych obrazów wystawionych w internecie na sprzedaż, zgrupowanych w wiadomych z nazwy portalach i tam dzieje się sprawa, o której mówimy, że nie ma jednej publiczności, a jest wiele różnych publiczności. W związku z tym występują okresowe nasycenia rynku danym gatunkiem sztuki. Mówimy o rynku powszechnym, gdzie ceny dostępne są dla zwykłego śmiertelnika. Po nasyceniu pewnej publiczności pewnym tematem następuje okres przesytu i zmiana tendencji, a skoro u odbiorcy to i u malarzy stopniowo także.
Rzeczywistość istnienia mistrza jest dość prozaiczna, musi on wykonać wiele treningowych prac, za które rzadko kiedy ktoś mu zapłaci, a potem dopiero wykonuje, te które były celem. W tej sytuacji przełożenie dotyczące pojęć – praca, a zysk, wynosi średnio, jak dziesięć do jednego. Kto nie wie, wkrótce się przekona malując lub pracując w innych technikach, a oczekując rezultatów swej pracy. To trening czyni mistrza, jak wiedzą wszyscy, ale nim potencjalnie trzeba się już urodzić. Jak to było z Rembrandtem, pamiętamy już, jakby przez mgłę, ale portrety próbowano „podnosić za nos”, a sam mistrz nie zezwalał na zbliżanie się do obrazów z powodu rzekomo trującej mocno farby i był to, jak wiadomo odruch samoobrony, taki jak przysłowiowa ucieczka małego pieska przed natrętnym zwykle dzieckiem. Wielowarstwowa struktura Rembrandtowskich obrazów oczywiście wynikła niejako samoistnie, w efekcie pochodnym, takim samym, jak stwierdzenie wygłoszone do Vincenta Van Gogha, że im będzie mu gorzej, tym korzystniej dla jego sztuki, to zaprocentuje w efekcie. Mistrz zatem jest wytworem rzeczywistości, jako nie akceptującej go i swej mozolnej pracy w celu zmiany tego stanowiska u swych potencjalnych odbiorców. Gdy mistrz osiąga stopień mistrzostwa wpada zwykle w kolejną pułapkę dla mistrzów przygotowaną i nie może on malować wtedy swych prac niemalże za darmo, gdyż, niejako według możnych, nie licuje to z zachowaniem, z powagą i pozycją mistrza. W efekcie im większy mistrz, tym większa samotność jego egzystencji. Chciałoby się mistrzem być, ale nie chciałoby się mistrza życiem żyć – głosi moje przysłowie warte tu adnotacji. Powracając do zdania, że gaduła mistrzem nie musi być koniecznie, nadmienię, że potrafię mówić godzinami, nic nie powiadając, lub zaledwie muskając temat, bo czyż tajniki swej techniki mistrzowie opisali i nam na tacy podali? Oj nie! A cóż by mieli robić teoretycy technik malarskich, tacy jak Max Doerner, czy Maria Rzepińska, jeśli nie prowadzić nas czytelników na kolejne manowce?. Mistrz ma dylematy, precyzja, czy żywioł. Obie drogi słuszne, z czasu to wynika, której użyć trzeba. Malując na koniec swe najlepsze rzeczy Rembrandt przymiera głodem, Vincent nie sprzedaje, a Tycjan choćby, doznaje afektu w postaci czynności zmywania nałożonej farby nocą przez jego rodzinę. Gdy nadal chcecie być mistrzami musicie pozostać sami, jednak muza jest wam niezbędna, a im dalej Ona, tym lepiej, o czym i Balzak, i Chopin, i Mickiewicz chętnie wam zaświadczą. Potrzeba jeszcze tylko choroby beznadziei i gdy zaczniecie liczyć każdy dzień, jako darowany, będzie wam status mistrza nadany. Nieco rymów i anegdot, by ubarwić tekst mój mili, proszę byście wybaczyli. To, dlatego, że malarzem jestem drodzy i maluję gdzie się da, czy to dźwiękiem, czy to farbą, czy to życiem nawet samym, to ambrozja, trudno bez niej, gdy już raz się zacznie, wszystko samo dalej biegnie. Mistrzowie są skryci, a nie jeden skrywa się za swym rozbudowanym wizerunkiem, gdy już maskę zdejmie buduje forty o wiele bardziej przemyślane, jeśli pisze - to blaguje, gdy maluje - zwykle kadzi. To, co robi on w istocie, jest tym, czego się nie rozumie, bo reszta to fraszka. Mistrz nie lubi się powtarzać, to dlatego forma zmienna jest w wyrazie i nie ważne, co inni o tym myślą. Mistrz jest pomostem, mistrz zawsze jestem mostem, pomiędzy dawniejszym, a przyszłym. To most widać z daleka, zawsze roztropnie jest rozpatrywać, co przed mistrzem było, a co po nim nastąpiło. Sztuka nowoczesna często odbiega od powoli nadążającego za nią społeczeństwa daleko w przód, dlatego i ja jestem mostem i moje teksty też są mostem. Pomiędzy tym, co było, a między tym, co już jest i będzie. Mistrzowie są skryci, ale jeśli mistrz nie oferuje się w jakiś sposób innym, to nie czyni sobie dobrze. Ach, ależ ja nie miałem, zdradzać tajemnic.

Eryk Maler 2009-06-16