Jeden z najciekawszych wizerunków zła znajduje się w "Fauście" Goethego.Tytułowy bohater pomimo zdobycia wiedzy i tytułów naukowych ciągle czuł niedosyt.Nie mógł znaleźć szczęścia w tym co osiągnął.Zawarł wówczas ugodę z Mefistofelesem który mówi o sobie że jest : "Tej siły cząstką mgłą, która wciąż złego pragnie a dobro wciąż działa".Autor tragedii uważał że to co ludzie nazywają złem jest tylko odwrotną stroną dobra a dobro i zło są ze sobą nierozerwalnie związane i warunkują się wzajemnie.

Zadaniem szatana jest sprowadzić Fausta z dobrej drogi którą wg. Goethego było działanie,aktywność.Momentem klęski bohatera ma być moment w którym zgodnie z umową powie : "Trwaj chwilo , chwilo jesteś piękna".Mefistofeles staje się sługą Fausta co jest znanym motywem z ludowych baśni o ludziach którzy zaprzedali duszę diabłu dla uzyskania czarodziejskiej mocy.Mefistofelesowi nie udaje się zdobyć duszy bohatera.Dlaczego?Zapraszam do lektóry :

Faust - Johann Wolfgang von Goethe

Utwór nazwany przez samego autora "Powieścią o diable" eksponuje od początku osobowość przybyszów z zaświatów.Diabły Bułhakowa noszą znane z różnych tekstów imiona,różne też są rodzaje diabelskości.Szefem zespołu jest Woland, który ma tragiczna maskę upadłego anioła.Korowiow przypomina szydercze diabły Dostojewskiego.Abbadon zgodnie z tradycja swojego imienia jest rzecznikiem sił każących.Wyuzdana Hela przywołuje na myśl maszkary Gogolla a kot Behemot stanowi tradycyjne zwierze czartowskie i wydaje się przeniesiony z ludowych rosyjskich drzeworytów.Ta różnorodność była potrzebna dla uruchomienia łańcucha zdarzeń.Zespół Wolanda jako brygada fachowców ma do załatwienia organizacje dorocznej imprezy - Balu u Szatana.Z nadmiaru sił nad przyrodzonych płatają od czasu do czasu bezinteresowne figle,poza tym jednak niczego nie niszczą lecz psują to co jest nadpsute,łamią spróchniałe,namawiają do złego.Dzięki wprowadzeniu w Moskwie motywu diabelskiego rzeczywistość nabrała groteskowych kształtów.Okazało się że zło totalitarnego systemu przerosło nawet rozmiary tego które pochodzi od Szatana.

Mistrz i Małgorzata - Michaił Afanasjewicz Bułhakow