Stopa jak oczko w głowie
Każdy z nas powinien troszczyć się o pielęgnację stóp, które na co dzień – podczas stania, chodzenia czy biegania – poddawane są dużym obciążeniom. Jednak szczególnie starannie, wręcz z przesadą, powinny o tym pamiętać osoby chore na cukrzycę. Każde otarcie naskórka, każdy odcisk, pęknięcie skóry może prowadzić do trudno gojącego się owrzodzenia i zakażenia, a potem nawet amputacji palca czy kończyny. Trzeba się starać do tego nie dopuścić.
Do takich powikłań dochodzi głównie u osób starszych, po 60 roku życia, które chorują na cukrzycę od wielu lat. Częściej u mężczyzn niż kobiet. Ale – jak podkreśla dr Wiesław Zarzycki, specjalista endokrynologii – zagrożenie istnieje niezależnie od płci i wieku. Np. w regionie podlaskim wśród kilkuset pacjentów z owrzodzeniami stóp są i czterdziestolatkowie.
Dlaczego groźna dla stóp
Każde, nawet małe uszkodzenie stopy, do którego dochodzi przy cukrzycy, lekarze określają zespołem stopy cukrzycowej. U osób zdrowych otarcia naskórka, pęcherze, nagniotki, odciski, krwiaki czy pęknięcia skóry, które mogą powstać wskutek używania np. niewygodnych, zbyt ciasnych butów – łatwo można wyleczyć samemu. Nakładamy plaster, zmieniamy buty – i po kłopocie. Natomiast u osób chorych na cukrzycę nie tylko dużo łatwiej o takie banalne uszkodzenia – niestety, zazwyczaj bagatelizowane – ale też o poważne następstwa. Dlaczego? W cukrzycy zmianom pierwotnym (drobnym uszkodzeniom skóry stóp) i owrzodzeniom sprzyjają dwa mechanizmy:
• cukrzyca powoduje stopniowe uszkodzenie nerwów (zwane neuropatią) – chorzy tracą czucie w nogach, nie od-czuwają dyskomfortu i bólu, więc mogą nie zauważyć uszkodzeń stóp;
• uszkodzenia nasilają się z powodu współistniejących zwykle zaburzeń ukrwienia nóg (zmiany miażdżycowe w tętnicach, uszkodzenia żył), co utrudnia proces naprawy tkanek (gojenia się ran). Mechanizm powstawania zmian na stopach jest zwykle mieszany – oba czynniki prowadzą szybko od drobnych do poważnych uszkodzeń. Z otarcia czy nagniotka owrzodzenie może powstać nawet w ciągu kilkunastu godzin.
Nie lekceważ
Owrzodzenie może pojawić się w dowolnym miejscu stopy – na wierzchu, od spodu, z brzegu czy na palcach. Nie można, więc bagatelizować nawet najdrobniejszych uszkodzeń. Owrzodzenia są groźne, bo w prawie połowie przypadków, pomimo coraz lepszych metod leczenia, nie udaje się ich wygoić. Konieczna jest amputacja palca, części czy całej stopy, a nawet kończyny aż do kolana. Leczenie owrzodzenia jest zawsze długie i kosztowne. Pacjent nie chodzi do pracy, musi kupować drogie leki i specjalne materiały opatrunkowe. Zdecydowanie pogarsza się, więc jakość jego życia.