W pierwotnym zamiarze klocki Lego MindStorms miały służyć głównie starszym dzieciom i uczniom szkół gimnazjalnych. Wkrótce okazało się jednak, że po opracowaniu bardziej zaawansowanych narzędzi programistycznych oraz wykorzystywaniu kilku programowalnych klocków jednocześnie, zestawy te stały się idealnym narzędziem dydaktyki eksperymentalnej na uczelniach wyższych.

Zestawy MindStorms składają się z kompletu standardowych klocków Lego (np. elementy nośne konstrukcji, łączniki, ośki, koła), klocków Lego Technic (np. silniki prądu stałego, koła zębate, przekładnie pasowe, ślimakowe, różnicowe, czujniki) oraz klocka - mikrokomputera w plastikowej obudowie umożliwiającej bezpośrednie łączenie z pozostałymi klockami. Taki zestaw umożliwia szybkie budowanie różnorodnych konstrukcji mechanicznych umożliwiających swobodne eksperymentowanie i prototypowanie, bez wymagania zaawansowanej wiedzy studenta we wszystkich dziedzinach z zakresu elektroniki, elektrotechniki, mechaniki, inżynierii komputerowej, sztucznej inteligencji, bioinżynierii itp. Uzupełnieniem zestawu MindStorms są zestawy rozszerzające, które zawierają dodatkowe silniki i sensory. Uniwersalna konstrukcja wejść i wyjść klocka RCX umożliwia również dołączanie innych niestandardowych układów wykonawczych i sensorycznych zaprojektowanych samodzielnie przez studentów.

Wraz z zestawami MindStorms, firma Lego dostarcza autorskie środowisko graficzne ROBOLAB służące do projektowania własnych aplikacji. Oprogramowanie to jest przeznaczone głównie dla dzieci i osób, które nie miały wcześniej styczności z programowaniem. Aplikacja stworzona w tym środowisku składa się z odpowiednio połączonych bloczków, które reprezentują procedury oraz zdarzenia. Taki program przekształcany jest w ciągi kodów operacyjnych związanych z poszczególnymi funkcjami systemowymi, a następnie przy użyciu USB Tower przesyłany do RCX. Dla osób, które stawiają pierwsze kroki w świecie robotyki i programowania, takie rozwiązanie jest bardzo intuicyjne i wygodne do realizacji prostych projektów. Jednak zaprojektowanie średnio skomplikowanego algorytmu stwarza doświadczonemu programiście wiele problemów. Projekt rozrasta się w szybkim tempie a wprowadzenie jakichkolwiek zmian w takim programie jest bardzo uciążliwe.