Polska jest ostatnim krajem bloku komunistycznego, w którym nie dokonała się całkowicie sprawiedliwość dziejowa – czyli reprywatyzacja majątku zajętego przez państwo. To oczywiście jest pewne uproszczenie, ponieważ chodzi tu zarówno o majątki, które zostały przejęte przez państwo w wyniku śmierci dużej części narodu (Żydów), jak i mienie zabrane w wyniku komunistycznych dekretów.

Reprywatyzacja jest sprawą sumienia społeczeństwa i jednocześnie odpowiedzialności państwa. I musi zostać dokonana – w taki wymiarze, na jaki państwo stać, aby nie uszczuplać potrzeb ogólnospołecznych. Donald Tusk w trakcie wizyty w Izraelu, po raz drugi wspomniał o reprywatyzacji. Podkreślił, że rząd przygotowuje projekt legislacyjny, które zostanie poddany pod obrady sejmowe jeszcze w tym roku. Ustawa ma dotyczyć wszystkich, którym rekompensaty i zadośćuczynienie się należy. Ministerstwo Skarbu ma dwa pomysły na ustawę, mającą zrekompensować skutki naruszenia prawa własności, w wyniku dekretów komunistycznych.


Pierwszy pomysł, to zwrot w naturze, drugi – stworzenie funduszu, z którego byłyby wypłacane rekompensaty. Będzie również rozwiązana sprawa tak zwanych gruntów warszawskich, ważnych dla żydowskiej diaspory, ale nie tylko. Co do zasad odszkodowań, wrócę do tego za chwilę. Donald Tusk, jak mi się wydaje, zrobił błąd polityczny, ogłaszając projekt reprywatyzacji najpierw w Nowym Jorku, na spotkaniu z organizacjami żydowskimi, potem powtarzając to w Izraelu. Sprawia to wrażenie, że chodzi tu głównie o mienie pożydowskie, a nie jest to prawdą. Odszkodowania dla Żydów i ich spadkobierców to około 20% wszystkich zobowiązań, do jakich Polska powinna się przyznawać. A całkowita kwota odszkodowań, jakie zamierza Polska wypłacić – to kwota między 70 a 90 mld złotych – co stanowi 20% całej wartości majątku zajętego przez państwo. I na tyle nas wszystkich stać. Prawo własności to jedna z norm cywilizacyjnych i moralnych, dlatego dyskusja – czy wypłacać – jest całkowicie bezprzedmiotowa. Dyskusje można prowadzić na inne tematy. Po pierwsze, najważniejszą sprawą i i jednocześnie chyba najtrudniejszą jest wycena majątku. I na to nie ma dobrego pomysłu, bo biorąc pod uwagę, że wszyscy mają być traktowani jednakowo – to przy zwrocie majątku w naturze – czyli właściwie w 100% - pozostali powinni otrzymać również stuprocentowej rekompensaty… Istnieje więc konieczność opodatkowania takiego majątku, tylko – nie bardzo wiadomo jak, bo na przykład stawka podatku od spadków wynosi w Polsce 0%. Również dobra pieniężne, czyli na przykład lokaty – powinny być opodatkowane. Drugą sprawą jest forma stworzenia funduszu rekompensat.