Powszechnie uważa się, że krzyż jest symbolem chrześcijaństwa od jego początków. Jednak źródła historyczne mówią o nim dużo wcześniej.
Ślady krzyża odnajdujemy już w starożytnym Babilonie i Asyrii w XVIII i XVII w p.n.e. Był znakiem i symbolem Boga – Słońca. Był również obecny w Egipcie ( anch ). Symbolizował miedzy innymi greckiego Dionizosa, babilońskiego Bela, tyryjskiego Dumuzi, chaldejskiego Tammuza, nordyckiego Odyna ( Wodana ), rzymskiego boga przyrody Bachusa, perskiego Mitry. W Indiach i Persji symbolizował ogień. Korzystali z tego symbolu również buddyści, cywilizacje Azteków i Majów, Łużyczanie, Pomorzanie, Celtowie, Słowianie i ludy germańskie.
Symbolizował równowagę wszechświata ( dwie krzyżujące się pod kątem prostym linie ) w większości kultur związany był z siłami przyrody głównie ze słońcem, ogniem i życiem. Miał zapewniać szczęście, dobrobyt i przychylność bogów.
W Cesarstwie Rzymskim Juliusz Cezar, podobnie jak w 20 roku p.n.e. Oktawian August umieścił krzyż na monecie ze swoją podobizną. W czasach pierwszych chrześcijan nie było konkretnego, jednoznacznego symbolu, który reprezentowałby chrześcijaństwo. Dopiero cesarz Konstantyn Wielki ( 272-337 ) uczynił znak krzyża, jako symbol państwowej wiary czyli chrześcijaństwa. Konstantyn był wyznawcą i czcicielem boga - słońca. Krzyż od wielu lat był jego symbolem. Uczynił krzyż swoim godłem ( krzyż typu chiro, chryzmon, w kształcie greckiej litery X( chi ) z nałożona literą P ( ro ) ). Umieszczał go na swoich monetach i sztandarach wojskowych. Konstantyn doskonale rozumiał potrzebę stworzenia ideologii lub religii scalającej rozpadające się imperium. Uznał, że najlepszym narzędziem w jego polityce wewnętrznej będzie chrześcijaństwo. Według legendy w roku 312 przed bitwą na moście mulwijskim z wojskami Maksencjusza, ukazał mu się we śnie krzyż ( chryzmon ), na którym było napisane In hoc signo vince ( tym znakiem zwyciężysz ). Legenda ta , została zmyślona na potrzeby propagandowe przez wczesnochrześcijańskich intelektualistów Euzebiusza i Laktancjusza, którzy przebywali na dworze Konstantyna. Miała ona również inne, metafizyczne zadanie, mianowicie miała przygotować elity władzy oraz społeczeństwo na przemyślaną decyzję imperatora. W 313 roku wydał edykt zwany mediolańskim, w którym zalegalizował chrześcijaństwo jako religię państwową.