W tle metaforyczny już plakat „Czasu Przeznaczenia” przed wejściem do kina Moskwa – zdjęcie zapadające w pamięć, idealnie obrazujące rzeczywistość po 13 grudnia. Niby dodać do niego nic już nie można, ponieważ każdemu, kto przeżył tamte wydarzenia, jego widok uruchamia cały film wspomnień – przedstawienie, które dla dzisiejszego pokolenia może być już tylko idealnym scenariuszem filmu. Lecz scenariusz ten jest, pomimo całego cierpienia początku lat ’80, pisany cały czas na nowo.

Po Polsce Ludowej zostały nam same relikty – Pałac Kultury i Nauki, ministerstwa w budynkach rodem z lat ’50, bieda w obszarach popegieerowskich, masa dokumentów w IPNie oraz (a może przede wszystkim) historia tego okresu. I jak największym pośmiertnym zwycięstwem Służby Bezpieczeństwa stała się „wojna na teczki”, tak naszym największym dziedzictwem PRL-u, tym, z czym zmagać będziemy się najdłużej, co stworzy nam jeszcze dużo problemów, niekiedy zupełnie nierozwiązywalnych, jest jego historia – pełna blefu, fałszu, niedopowiedzeń (zamierzonych czy też nie), białych kartek i wielości interpretacji. Wiele innych pozostałości okresu socjalizmu da się wyeliminować racjonalną polityką społeczną, mądrą gospodarką i cierpliwością, zaszłości jednak, stereotypy i zawiść, nie dość, że pozostaje w świadkach tamtych strasznych czasów, to jeszcze ewoluuje, umacnia się i twardnieje, nieraz uniemożliwiając zimną i trzeźwą ocenę faktów.

Mniejszym złem jest, kiedy człowiek taki zostawia swoje opinie wyłącznie dla siebie, gorzej dzieje się, kiedy staje się publicznie wiernym wyznawcą tylko własnej wizji historii, niedopuszczalne jest zaś, by siłą pragnął narzucić innym to, w co sam wierzy. Tymczasem z czym stykamy się dziś w polityce, mediach, w dyskursie społecznym? Czyż nie mamy do czynienia z propagandą i własną wykładnią historii najróżniejszych środowisk? Czyż każdy dziś nie posługuję się różnym zbiorem algorytmów rozwiązań problemów historii lat socjalizmu polskiego?

Wręcz koronkowym przykładem jest wprowadzenie stanu wojennego. 13 grudnia po dziś dzień nie jest tylko hołdem dla uczestników tamtych wydarzeń, rocznicą polskiego bólu i cierpienia, wyrazem walki o suwerenność i wolną Polskę, ale miast tego co roku przeradza się w manifestacje własnych poglądów, wizji współczesnej Polski i własnej wykładni historii Polski. Co roku pod domem gen. Jaruzelskiego po jednej stronie manifestują przeciwnicy uważający generała za agenta Związku Radzieckiego, który zniszczył iskrzący się płomień Solidarności, po drugiej zaś znajdziemy dziękujących mu za niedopuszczenie do wprowadzenia armii radzieckiej na teren Rzeczpospolitej. Z całej pożogi 13 grudnia i tragedii lat następnych rodzi się dzisiejsza „wojna polsko-polska”. Na czym opierają się jej założenia?