Warunkiem jest kontynuacja demokratycznych reform imądre wykorzystanie budowanego wizerunku.


Na tle takiej wizji Polski zmniejszenie zatrudnienia w sektorze publicznym to nie tylko znaczna korzyść dla budżetu i stabilności państwa. To też redukcja struktur z założenia niedemokratycznych, opartych na hierarchicznych zależnościach. Pół miliona czynnych zawodowo Polaków co najmniej czterdzieści godzin tygodniowo spędza w warunkach hierarchicznego podporządkowania góra – dół (czytaj przełożony – petent), które nie sprzyjają formowaniu się demokratycznych postaw. W urzędach nie ma przecież miejsca na dialog czy burzę mózgów. Wszystko to hojnie opłaca państwo polskie w imię lepszej realizacji zadań publicznych, co jednak kłóci się z takimi osiągnięciami nauk społecznych jak choćby Prawo Parkinsona.
Maksymalne ułatwienie życia organizacjom pozarządowym poprzez uproszczenie prawa jest nie mniej ważne niż polityka „jednego okienka” dla przedsiębiorców. W sektorze NGO w zachodnioeuropejskich demokracjach zatrudnionych jest około 8% ludności czynnej zawodowo. Odsetek ten jest więc około cztery razy większy niż w Polsce. Jest tajemnicą poliszynela, że organizacje pozarządowe realizują szereg zadań przejętych od administracji samorządowej, która ma przecież ograniczone budżety i nie ma nawyku pracy metodą projektową.
W Polsce lwia część związków zawodowych – ta najbardziej wpływowa i głośna – powołanych do niwelowania klasycznego w kapitalizmie konfliktu interesów nie odnajduje się w swoich rolach. Partycypacja spółek pracowniczych w zarządzaniu, a nie roszczeniowa postawa związków zawodowych, skutkują większą elastycznością i rozkwitem niemieckich i skandynawskich spółek nawet w czasie kryzysu. Gorzej kryzys zniosły amerykańskie korporacje, w których brak solidarności i partycypacji załogi w zarządzaniu skutkuje redukcją etatów, a nie godzin pracy.
Kulturę przez duże K można przyrównać do laboratorium, poligonu doświadczalnego. Ma ona wpływ na politykę. W miejscach interakcji różnych dyscyplin naukowych i sztuki powstają najciekawsze, gotowe lub zdatne do użycia pomysły na rozwiązanie aktualnych problemów.

Zwiększenie wydatków rządu na kulturę w przyszłorocznym budżecie to nie tylko zręczna strategia obrony przed wulgaryzującym się w ostatnim czasie językiem debaty publicznej. Takie posunięcie może wygenerować kolejny impuls do dalszej demokratyzacji.