Pamiętam, że dziewczyny pracujące w owym hotelu i restauracji miały bardzo mieszane odczucia. W rozmawie z nimi o kulturach, narodowościach, padły słowa, że skoro Żydzi przyjeżdżają do obcego kraju, to chociaż po części powinni dostosować się do panujących norm, a swoje tradycje pielęgnować nie wchodząc w konflikty z innymi. Nie wiem, czy to zmęczenie czy sfrustrowanie kierowało dziewczynami, bo fakt, iż owi goście hotelowi zostawiali po sobie wielki nieporządek i byli bardzo absorbujący. Jednak w każdym stwierdzeniu jest ziarno prawdy i rzeczywiście mimo tego, że znajdujemy się na obcym terenie, to powinniśmy szanować zwyczaje innych, pielęgnować swoje, ale nie narzucać i nie wymagać bezwarunkowego dostosowania się innym ludziom, bo już nawet nie sama kultura, co odmienna religia staje się powodem konfliktów czy tworzenia barier.

Możemy kpić ze sformułowań typu „Polak-pijak i złodziej”, a „Niemiec-sknera”, ale prawda jest taka, że często kierujemy się w nimi w życiu, powtarzamy jak mantrę i przede wszystkim w to wierzymy. Niestety nie jesteśmy w stanie wyplenić rasizmu, antysemityzmu i innych niewyobrażalnie krzywdzących „teorii” dzisiejszego świata, ale możemy przekazywać lepsze wzorce, uczyć tolerancji i przede wszystkim starać się wpajać ciekawość i zainteresowanie tym, co „za płotem” naszego narodowego „podwórka”.
Poprzez turystykę otwieramy się na poznanie, a wiedząc, jak wygląda świat z innej perspektywy, stajemy się bogatsi i dajemy sobie szansę na to, by podróżowanie dało nam poczucie przynależności do światowej rodziny. A co najważniejsze, unikamy kulturowej dezorientacji, o co za granicą nie trudno. Na przykład potakiwanie głową – tak jak w Polsce na „tak” – w Bułgarii oznacza – „nie” i na odwrót.

Co kraj, to obyczaj. Różne mamy o nich wyobrażenia – bardzo często mylne – jednak to, jak kojarzymy inne nacje, zależy w dużej mierze od nas samych. I najważniejsze, żeby nie powielać tego, czym sami jesteśmy krzywdzeni.
Musimy chcieć zrozumieć. Nieważne, na którym kontynencie, w której strefie geograficznej, czy Bóg, Allah, Jahwe - mniejsza o imię…