Kilka miesięcy temu, Marek Jurek i Marian Piłka zamieścili w “Gazecie Wyborczej” bardzo ciekawy i rzeczowy artykuł na temat drogi ewolucji systemu partyjnego w Polsce. Zauważyli, że system dwupartyjny, do jakiego powoli dążymy, jest w polskiej scenerii politycznej dosyć sztuczny, że polski układ polityczny nie dorósł do tego rodzaju rozwiązania. Zauważyli także słusznie, że partie stały się oligarchiczne, nie pełnią funkcji pośrednika pomiędzy opinią publiczną, wyborcami a państwem, wyborcy nie pełnią kontroli nad politykami i wybranymi przez nich posłami – lecz następuje odwrócenie ról i pojęć. Otóż posłowie stają się narzędziem w rękach funkcjonariuszy partyjnych, tych właśnie partyjnych oligarchów – i mają spełniać role czysto polityczne, polegające na walce politycznej z przeciwnikiem. Partia przestaje być elementem oddziaływania elektoratu na państwo – staje się strukturą czysto administracyjną. I przy okazji, poddana centralnemu sterowaniu – staje się biurokratycznym aparatem, niezdolnym do rozwiązywania problemów państwa.


 


Piłka i Jurek postulowali zmianę tego systemu, właśnie poprzez zmianę zasad finansowania partii. Zwrócili uwagę, że projekt Platformy Obywatelskiej, dobrowolnego i kontrolowanego przez obywateli systemu finansowania partii politycznych, jest dobrą drogą. Dyskusja ta wróciła znów do obiegu społecznego, pod postacią projektu Platformy Obywatelskiej. Osobiście uważam, że partie powinny mieć prawo do korzystania z odpisów podatkowych swoich wyborców i kontrolowanych wpłat zarejestrowanych członków, ale jest to jednak pieśń przyszłości. Jeszcze przez pewien czas, dopóki nie zostanie dopracowany system – większość dotacji powinna pochodzić ze skarbu państwa.


 


Jurek i Piłka zaproponowali ciekawy projekt, wzorowany na Stanach Zjednoczonych, projekt modelu „rejestrowanego wyborcy”. Ci wyborcy, będący zarejestrowani i płacący składki – mieliby dużo większy wpływ na wybór ich przedstawicieli partyjnych, choćby przez instytucję prawyborów. To dałoby możliwość bardziej demokratycznego wyboru kandydatów partyjnych do urzędów obieralnych. Tego rodzaju reforma zmieniłby charakter partii, czyniąc ją instytucją bardziej podatną na opinie członków i opinii publicznej.

Jak sądzę, członkowie rejestrowi partii mieli by możliwość finansowania działalności partii z odpisów podatkowych - co dałoby możliwość ścisłej i przejrzystej kontroli finansów partyjnych.