- A duch? – wtrącił się nagle jeniec.
- Duch? – odpowiedziałam pytaniem. – Duch nie istnieje. W każdym razie chciałabym, aby nie istniał. Tak samo jest z Bogiem. Po co komu Bóg, który mówi: „Róbta co chceta – zabijajta się, torturujta, prowadźta wojny… Ja i tak was kocham i wszystko wam przebaczam!”? Co to za Syn Boży, który pozwolił, by ludzie „weszli mu na głowę”?
- Jezus zrobił to z miłości! – Więzień polityczny najwyraźniej był gorliwym katolikiem.
- Ale miłość jest zła, bowiem prowadzi ludzi do cierpienia i śmierci. Tyle się słyszy o złamanych sercach, zdradach małżeńskich, destrukcyjnej zazdrości, bolesnych rozstaniach… Jeśli Bóg nie istnieje, to szatana pewnie też nie ma. Czy diabeł może istnieć samodzielnie, tzn. bez swojego antagonisty? – zachęcałam moją ofiarę do „nieortodoksyjnych” refleksji.
- Gdyby tak było, byłby on najpotężniejszą istotą we wszechświecie, a więc samym Bogiem.
- Powiedz mi, czy kosmos nie jest iście szatański? Widziałeś kiedyś prawdziwą sprawiedliwość, prawdziwy obiektywizm, prawdziwą wolność, prawdziwą bezinteresowność? – spytałam retorycznie, zastanawiając się, co jeszcze mogę zrobić wiszącemu przede mną człowiekowi. – Nie, bo te wartości zawsze będą skażone subiektywizmem. Historia to nic innego jak… opowieść o walce mniejszego zła z większym złem. – stwierdziłam. – Oczywiście, dobro również istnieje, ale jest tak słabe i bezbronne, że nie odgrywa zbyt wielkiej roli w procesie dziejowym. Światem rządzi siła, nawet, jeśli jest to np. siła artystycznego wyrazu. W ustroju totalitarnym rządzi siła jednostki, a w demokratycznym - siła większości. Aby zdobyć sławę i uznanie, trzeba posiadać siłę przebicia, aby wykonywać codzienne czynności - odrobinę siły fizycznej. Zbrodnie wynikają z destrukcyjnej siły nienawiści, zaś akty bohaterstwa - z siły woli i odwagi. Siła sztuki prowadzi nas do wzruszenia, siła niesprawiedliwości - do oburzenia oraz frustracji. Nawet w przyrodzie o wszystkim decyduje siła: siła wyporu, siła grawitacji, siła tarcia…
- Ciągle: siła, siła, siła… – mruknął z niesmakiem więzień. Wiedział doskonale, iż silniejsi niejednokrotnie znęcają się nad słabszymi.
- Tak – potwierdziłam. – We wszechświecie nie ma miejsca dla słabizny i litości. Dlatego fakt, że cię torturuję, jest bardziej „normalny” niż „nienormalny”. We wszystkich epokach historycznych i na wszystkich kontynentach (oprócz Antarktydy) ludzie prowadzili wojny. Skoro konflikty zbrojne istniały zawsze i wszędzie, możemy je uznać za swoistą normę! Dobro to brak zła. Święty Augustyn mylił się, twierdząc, iż jest odwrotnie. Czy istnieje wyraźna granica między dobrem a złem, ofiarą a katem, litością a pogardą? A może to wszystko „prosperuje” jedynie umownie?…