Gładysz – ogrodnik i antykomunista


Antoni Gładysz urodził się w rodzinie ziemiańskiej w Iwoniczu w 1907 roku. Studiował w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Następnie obronił pracę doktorską, poświęconą sadownictwu, na wyższej uczelni we Wrocławiu. W wieku zaledwie 22 lat został powołany na stanowisko powiatowego instruktora ogrodnictwa w Tarnowie i zaczął publikować czasopismo "Hasło Ogrodniczo-Rolnicze". W latach 30. publikuje liczne artykuły oraz trzy książki z dziedziny sadownictwa.




W czasie wojny Gładysz działał w Związku Walki Zbrojnej. W roku 1941 został aresztowany przez gestapo i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen, a później w Leitmeritz.  Udało mu się przeżyć. Po wojnie wrócił  do Tarnowa. Przeżycia obozowe opisał w swoich artykułach i dwóch książkach.  




Wkrótce – ze względu na swoje „nieprawomyślne” poglądy - Gładysz był obiektem zainteresowania komunistycznych służb specjalnych przez 26 lat. UB inwigilował go od 1946 roku w ramach operacji „Redaktor” i „Ogrodnik”. Do dziś zachowało się w archiwach IPN wiele dokumentów obrazujących te akcje, które Służba Bezpieczeństwa prowadziła aż do roku 1972.  Tajni współpracownicy SB przekazywali do centrali np. relacje ze spotkań w mieszkaniu Gładysza w drugiej połowie lat 50., gdy współorganizował on w Tarnowie Klub Katolicki.




Gładysz - poseł


W okresie „odwilży”, popierany przez środowiska katolickie Antoni Gładysz został posłem. W Sejmie zasiadał w latach 1957-1961. Wraz ze Stanisławem Stommą, Stefanem Kisielewskim, Jerzym Zawieyskim i Antonim Makarczykiem, Antoni Gładysz wszedł w skład opozycyjnego wobec PRL-owskiej rzeczywistości (jak na owe warunki) Koła Poselskiego "Znak".




Jednak już 25 kwietnia 1957 roku w swym pierwszym wystąpieniu sejmowym oznajmił, że przemawia "jako poseł bezpartyjny, nie przynależny do żadnego ugrupowania", bowiem zrezygnował już po trzech miesiącach z członkostwa w kole "Znak".  Gładysz był bardziej radykalny w swych opozycyjnych poglądach od kolegów ze „Znaku”.




W 1958 roku poseł Gładysz otwarcie domagał się możliwości publikowania pism katolickich oraz wolności religijnej:  „W imieniu wszystkich polskich katolików i w imieniu kultury świata, która przeciwna jest wszelkiej dyskryminacji, uprzejmie proszę: dajcie większości wyznaniowej w Polsce takie same prawa i przywileje jakie ma w niej niewielka bezwyznaniowa mniejszość".