Stosunkowo duże zmiany w życiu Indian Guaymi wprowadza dopiero budowa odcinka szosy transkontynentalnej. Prowincja Chiriqui staje się miejscem intensywnego rozwoju a Ngäbe są zatrudniani do pracy na powstających plantacjach bananów, trzciny cukrowej oraz kawy. Nie wpływa to jednak znacząco na życie większości Indian Guaymi, którzy do dziś zachowują tradycyjną gospodarkę opartą na rolnictwie i rybołówstwie.
Egzystencja panamskich Indian z odległych rejonów kraju przez kolejne dekady, pozostaje na marginesie zainteresowań centralnych rządów. Nawet wielka autostrada transkontynentalna znana jako panamerykańska urywa się tu nagle ustępując miejsca jednej z najmniej przystępnych puszcz świata. Jest jednak jedna rzecz w życiu nowożytnych społeczeństw, która wciąż na nowo redefiniuje ustalone wcześniej granice i traktaty. Jest to nieokrzesana żądza zysku, legitymizowana wyższymi nakazami postępu, ekonomii i nepotycznym przywilejem władzy. Wykorzystując pozycję mandatariusza politycznego kolejni projektanci życia autonomicznych społeczności narzucają im własne rozwiązania społeczne i środowiskowe. Rozwiązania o tyle pilne o ile mogące poprawić bilans finansowy lub ekonomiczny reprezentowanego przezeń sektora.


INDIANIE GUAYMI (Ngäbe)
Historia ignorowania praw rdzennych mieszkańców Panamy - mająca swój zaczątek u zarania kontaktów z światem europejskim - od kilku lat otwiera swój kolejny rozdział. Centralny rząd panamski zapowiedział bowiem realizację kilkudziesięciu hydroelektrycznych projektów, na wschodzie i zachodzie kraju, które uderzą w liczne społeczności indiańskie na tych terenach.
Tylko na obszarze stanu Bocas del Toro oraz Chiriqui w fazie dyskusji lub konstrukcji znajduje się około 51 tam spośród, których już połowa została pozytywnie zaopiniowana przez legislaturę i panamskie instancje kontrolne.

Od ponad dwóch lat projekt budowy tamy CHAN-75 na rzece Changuinola zagraża status quo kilku tysięcy Indian Guaymi w prowincji Bocas del Toro. Około 5 tysięcy tamtejszych Indian polega na tradycyjnych metodach pozyskiwania żywności utrzymując się z rolnictwa oraz łaskawości rzeki. Powstanie tamy uderzy w cztery wioski, które w efekcie ulegną zalaniu, zaś ich mieszkańcy, w przybliżeniu około tysiąca osób, zostaną objęci eksmisją, względnie przesiedleniami. Zasięg rażenia inwestycji dotknie kolejne 4 tysięcy Indian poprzez min. redukcję lub eliminację ryb ich w diecie, zalanie tras podróży, kolejne zalania lub utrudnienia w dostępie do pól uprawnych. Ostatnim zagrożeniem, wynikającym bezpośrednio z inwestycji towarzyszącym projektowi, jest otworzenie odosobnionych dotąd terenów dla ruchu osadniczego z zewnątrz. Powstanie tamy Chan-75 nie pozostanie również bez wpływu na pobliską rezerwę biosfery La Amistad zaliczaną do światowego dziedzictwa UNESCO.